Het klimaat, lage waterstanden en de zomervakantie voor de deur wat gaan de energieprijzen deze zomer doen?
Algemeen
De zomervakantie staat nu echt voor de deur. Minder verbruik, (hopelijk) veel zon, dus lekker veel lage en negatieve uurprijzen. Toch? Dat is wel wat steeds vaker het beeld is. Er spelen echter meer zaken mee bij de totstandkoming van prijzen.
Eén van de andere zaken naast het weer, is het klimaat. Want ook nu al hebben we net zo lage waterstanden als vorig jaar. En om je herinnering een beetje op te frissen: vorig jaar hadden we in augustus de all-time-highs van de verschillende energieprijzen te pakken.
Dat kwam uiteraard vooral door de inval van Rusland in Oekraïne en alle spanningen rondom gasleveringszekerheid. Maar het kwam ook door de lage waterstanden.
Door de lage waterstanden moest Frankrijk, normaal de grootste exporteur van elektriciteit naar de rest van Europa, een aantal van haar nog werkende kerncentrales afschakelen. Doordat veel kerncentrales in Frankrijk in onderhoud waren, lag Frankrijk zelf aan het importinfuus en door de lage waterstanden moest Frankrijk nog meer afschakelen en dus nog meer importeren.
Noorwegen maakte toen ook bekend haar elektriciteitsexport uit waterkrachtcentrales naar Europa te stoppen omdat hun waterreservoirs nog maar voor de helft gevuld waren.
Dit gevaar ligt weer op de loer voor komende maanden en ten opzichte van het laagste niveau dit jaar op 1 juni van € 23,10 per MWh is de frontmonth gasprijs met € 35,19 per MWh inmiddels alweer 52% gestegen.
Omdat de marktprijs elektriciteit vaak nog wordt bepaald door de gasprijs, kunnen we vooral overdag grotere prijsverschillen gaan zien tussen de ochtend, middag en avonduren. Tenzij we overdag massaal de airco’s aanzetten, want dan blijven ook in de middaguren de prijzen hoger.
Afgelopen weekend zagen we hiervan het bewijs: op zondag werden maar liefst vier records verpulverd:
Drie uur op rij -500 euro per MWh (vorig record 1 uur -400);
Vijftien (15) uren met negatieve prijzen op één dag;
Vijftien (15) uur aaneengesloten en met negatieve prijzen (vorig record 13 april 2020 met 13 aaneengesloten uren met negatieve prijzen); en
Een negatieve uurprijs tussen 18:00 en 19:00 (nog nooit eerder voorgekomen).
Gas
De voorraden zijn nog steeds hoog en het gasverbruik in Europa is nog steeds lager dan vorige jaren. Afgelopen maand is de prijs in Azië hard gestegen en de TTF gaat in haar kielzog mee. Verschillende zaken spelen een rol. Enerzijds had de Wagner-opstand een effect op de gasprijs, maar dat effect werd net zo snel de kop ingedrukt als de opstand zelf.
Het onderhoud aan de Noorse gasvelden speelt een belangrijke rol in de recente prijsstijging van de spotprijs, maar het feit dat de forwardprijzen veel minder hard zijn gestegen, geeft aan dat de markt dit als een tijdelijk probleem ervaart.
Het is inmiddels ook iets koeler en het waait wat harder. Net als zon achter de meter heeft wind ook twee effecten in de zomer: wanneer het harder waait, wekken we meer op én is het vaak koeler waardoor minder gekoeld (airco’s) wordt. Het verschil in windproductie wordt vooral opgevangen met gascentrales omdat deze het meest flexibel zijn, dus meer wind in de zomer leidt tot minder gas en dus lagere gas- én elektriciteitsprijzen.
Meer wind in de winter leidt meestal juist tot een hogere vraag naar gas omdat de gevoelstemperatuur dan lager is en mensen eerder gaan verwarmen.
Kolen
De spotprijs voor kolen toont steeds meer correlatie met de spotprijs van gas. Bij de forwardprijzen is de correlatie veel lager. Sterker nog: de forwardprijzen kolen zijn afgelopen maand juist veel harder gestegen dan die van gas.
De vraag naar kolen kan dit jaar pieken naar 7 miljard ton (!) en een groot deel van die vraag komt uit China. Ruim 70% van de vraag naar kolen gaat naar elektriciteitsproductie. Qua verduurzaming is daar dus nog een wereld te winnen, maar daar doet China ook enorm haar best voor.
In de maandsettlements zien we een enorme zomerpiek. Dit duidt duidelijk op het feit dat de markt problemen voorziet met de elektriciteitsproductie uit waterkrachtcentrales en waarschijnlijk ook een hogere vraag naar elektriciteit verwacht wegens koelvraag alhoewel deze doorgaans met gascentrales wordt ingevuld.
Emissierechten
Wat een volatiliteit in de emissieprijzen. De langetermijnoutlook is (uiteraard) nog steeds stijgend, maar op korte termijn blijft de prijs van emissierechten enorm volatiel. De trend van de frontmonthprijs is duidelijk stijgend en richting de winter komt de € 100,- per ton weer in zicht, hoewel de maandsettlements pas in de winter van 2024 rond de € 100,- per ton zitten.
Het is niet vreemd dat de EUA ETS-prijs zo volatiel is. De prijsontwikkeling wordt door meerdere zaken beïnvloed, zoals uiteraard vraag en aanbod, maar deze zijn afhankelijk van het klimaatbeleid (minder rechten uitgeven), economische ontwikkelingen, de energieprijzen zelf (clean sparkspread en clean darkspread) én het weer (meer wind en zon leidt tot minder uitstoot).
Elektriciteit
De spotprijs is afgelopen maand weer wat verder gedaald. Inmiddels zitten we op een moving average van € 105,06 per MWh. De moving average voor afnemen in onbalans zit daar net boven met € 111,11 per MWh en voor invoeden net onder met € 101,57 per MWh.
De forwardprijzen volgen echter de ontwikkelingen van de gas- en kolenprijzen en zijn daardoor juist wat opgelopen.
Deze maand zijn er 22 uren met negatieve prijzen bijgekomen, een ruime halvering ten opzichte van vorige maand. We zitten dit jaar inmiddels op 127 uren met negatieve prijzen. 2,9% van de uren hebben dus negatieve prijzen.
